Sociaal Domein

In 2020 hebben wij een aantal businesscases voorbereid die in 2021 in uitvoering zijn gegaan. Daarmee hebben we een proces van vernieuwing ingezet. Met als doel een duurzame verandering in het Sociaal Domein waarbij de kwaliteit toeneemt en kosten voorkomen worden. Daarmee hebben we een energieke beweging ingezet gericht op effecten in de piramide: van specialistische voorzieningen naar meer algemene voorzieningen, ook gericht op preventie. De eerste resultaten tot nu toe laten kwalitatief en kwantitatief een positief beeld zien. 
Ook voor 2022 en verder zien we kansen om te investeren in preventie, ondersteuning en zorg dichterbij. Om zorg en ondersteuning beter te maken en kosten te voorkomen is de urgentie om te blijven vernieuwen groot. Denk hierbij bijvoorbeeld aan laagdrempelige gezinsondersteuning en ondersteuning bij verstoorde gezinsrelaties, het voorkomen van ondertoezichtstellingen en actieve regie op opvolging van beschikkingen. Daarom stellen wij in deze begroting voor om het innovatiebudget voor de komende jaren (aflopend) te verhogen om de voorstellen te kunnen uitwerken en tot uitvoering te brengen. 

We blijven inzetten op normalisering. Daarmee bedoelen we dat we normale levensfasen niet willen problematiseren. Voor ondersteuning kijken we eerst naar de mogelijkheden van het eigen gezin of de vertrouwde sociale omgeving. We zagen in 2020 een dalende lijn in de hulpvragen. Nu we uit de crisis komen zien we de vraag weer toenemen. Hoe zich dit de komende jaren ontwikkelt, is nog onduidelijk. Daarom neemt het belang van data gestuurd transformeren verder toe. Om zo meer inzicht te verkrijgen hoe wij het sociaal domein leefbaar, werkbaar en betaalbaar houden. Een eerste stap is gezet met het datawarehouse dat regionaal is ontwikkeld. Wij willen met onze regiopartners verder werken aan het ontsluiten van realtime informatie en aan het versterken van de analyse van deze informatie. Daarnaast is het verhaal achter cijfers belangrijk om te evalueren en door te ontwikkelen. Ook hier willen wij op een vernieuwende manier mee aan de slag. 

Grip hebben en houden op de uitgaven in het sociaal domein blijft ook de komende jaren een belangrijk uitgangspunt. Met name de kosten voor jeugdzorg hebben de afgelopen jaren geleid tot tekorten, ook in Soest. Een arbitragecommissie heeft hier in 2021 uitspraken over gedaan. Het Rijk komt in 2022 de gemeenten financieel tegemoet. Het nieuwe kabinet zal uitspraken doen over de jaren daarna. Dit was voor ons mede aanleiding tot een grondige analyse van de ontwikkeling van de budgetten Sociaal Domein. Daarmee zijn we tot een zo realistisch mogelijke meerjarenbegroting gekomen, waarmee we de zorg en ondersteuning kunnen bieden die nodig is.

In 2022 willen we de strategische agenda sociaal domein herijken. Met de kennis en ervaringen van nu gaan wij samen met inwoners, partners en gemeenteraad een proces in om te komen tot een herziening van de strategische agenda die past bij de vragen van nu. Daarbij maken we gebruik van ervaringen, kennis en inzichten vanuit de coronacrisis, die ook beschreven zijn in de impactanalyse. Ook ervaringen vanuit de gebiedsgerichte aanpak Smitsveen, ervaringen van onze partners in Soest en Soesterberg en de resultaten van de in 2021 gestarte businesscases en de kansen en mogelijkheden voor nieuwe voorstellen nemen we daarin mee.

We willen bereiken dat inwoners steeds zelfredzamer zijn en meer meedoen naar vermogen. We willen ook dat inwoners van Soest zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en zich daar veilig voelen. We willen dit bereiken door in het programma sociaal domein activiteiten uit te voeren aan de hand van vier thema’s. Dit zijn de thema’s waar iedere inwoner van Soest mee te maken krijgt, afhankelijk van levensfase en persoonlijke behoefte.

• In Soest groeien we op
• In Soest leren en werken we
• In Soest doen we een leven lang mee
• In Soest voelen we ons veilig

Opgroeien in Soest gaat over onze maatschappelijke inspanningen om nieuwe generaties kinderen en jongeren groot te brengen en toe te rusten voor een volwassen bestaan. Dat doen we niet alleen. Daar hebben we ouders, onderwijs, huisartsen, jeugdartsen en welzijn bij nodig.

Hieronder volgt een samenvatting van onze inzet in 2022.

Inkoop Jeugd 2023

De contracten met de ingekochte jeugdhulpaanbieders lopen af per 31 december 2022. Dit betekent dat we regionaal bezig zijn met de nieuwe inkoop jeugd. De nieuwe contracten gaan in per 1 januari 2023. Dit doen we vanuit gezamenlijke regionale uitgangspunten via de regiovisie jeugd. Dit is de inhoudelijke basis. De aanbesteding hangt samen met de brede opgave binnen het sociaal domein. Dit betekent: de zorg dichtbij organiseren, zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig. Een belangrijke taak hierin is het bewaken van ons budget bij de nieuwe (taakgerichte) bekostiging van de zorgaanbieders in onze regio. 

Nieuwe verbeterde afspraken jeugdbescherming

Het jeugdteam werkt samen met gespecialiseerde jeugdbeschermers als de rechter een maatregel van kinderbescherming heeft uitgesproken. Dat betekent dat er minder eilandjes zijn en meer teamsamenwerking. Ook worden vrijwillige taken van SAVE overgenomen door het jeugdteam. Dit vraagt een versterking van het jeugdteam zowel kwalitatief als kwantitatief. 

Welbevinden jeugd in en na coronatijd

Vanuit het Rijk zijn gelden beschikbaar om o.a. jongeren en gezinnen te helpen. We geven een vervolg aan de activiteiten die in 2021 startten en zetten gericht de middelen in. Dit doen we met een gezamenlijke blik vanuit jeugd, gezondheid, onderwijs en sport. Waar nodig werken we met een groepsaanpak op plaatsen waar veel jongeren te vinden zijn, zoals scholen. 

Verwachte stijging (piek)behoefte aan jeugdzorg

Landelijk zien we dat door corona veel zorg is uitgesteld. Daarnaast hebben veel jongeren door corona (zo blijkt uit diverse landelijke onderzoeken) meer last van angst, depressie en eenzaamheid. Als het einde van de pandemie in zicht komt, is de verwachting dat dit alles een versterkend effect heeft op de behoefte aan jeugdhulp met een piek in 2022. In de begroting stellen we voor rekening te houden met deze piek in 2022 en een afvlakking daarvan in de drie jaar daarna. 

Hoewel de werkloosheid in onze arbeidsmarktregio minder is gestegen dan verwacht gaan we er van uit dat het aantal mensen in de bijstand in 2022 voor onze gemeente zal stijgen. Dat zal onder andere komen doordat ondernemers en zzp’ers zonder corona steunmaatregelen het wellicht niet gaan redden en mogelijk in de bijstand terecht komen. Daarnaast zal het vooral voor laaggeschoolde mensen moeilijker zijn om geschikt werk te vinden. Er zijn voldoende vacatures, maar deze sluiten niet aan bij de talenten van de bijstandsklanten. We zullen daarom samen met de regiogemeenten extra inzetten op omscholing om zo de mismatch op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Ook onze inzet om mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen blijft onverminderd. Het aantal mensen met een indicatie Banenafspraak groeit en daarom zullen wij de tijdelijke middelen die hiervoor ingezet waren structureel maken. 

Vanaf 1 januari 2022 gaat de nieuwe wet Inburgering in. De wet is al twee keer eerder uitgesteld maar dit keer heeft het Ministerie van SZW bevestigd dat we 1 januari 2022 hoe dan ook gaan starten met het nieuwe stelsel. Met het nieuwe stelsel krijgt de gemeente de regie over de uitvoering van de inburgering. Doel van de nieuwe wet is om inburgeraars sneller mee te laten doen in de samenleving, het liefst via betaald werk. Gemeenten worden verantwoordelijk voor het inburgeringsaanbod en ontvangen hiervoor financiële middelen vanuit het Rijk. We organiseren het inburgeringsaanbod zoveel mogelijk lokaal samen met lokale partners waaronder Vluchtelingenwerk en onze uitvoeringsorganisatie BBS. Hoewel landelijk twijfels zijn of de financiële middelen toereikend zijn, streven we ernaar om in de uitvoering binnen de door het Rijk toegekende budgetten te blijven. 

In 2022 en verder zetten we ons inlooppunt voor geldzaken, Geld op Orde Soest (GOOS), voort. We willen dat GOOS een plek is waar iedereen met vragen over geldzaken terecht kan, zodat financiële problematiek wordt voorkomen. Daarom zorgen we dat GOOS niet alleen een inlooppunt is, maar ook een website heeft en te bereiken is via e-mail en telefoon. Ook werken we in 2022 verder aan de vroegtijdige signalering van betaalachterstanden en bieden we onze inwoners met betaalachterstanden vroegtijdig hulp aan. 

De grootste subsidiepartners binnen de sociale basisinfrastructuur, zoals ons welzijnswerk, hebben een gezamenlijke uitvoeringsagenda opgesteld. In deze Uitvoeringsagenda staan de gezamenlijke doelen van SWOS, Balans, Idea, GGd, Welzin en MEE. Aan de hand van een overzicht van alle aangeboden activiteiten maken zij inzichtelijk wat zij doen, voor wie zij het doen en waarom zij dit doen. Samen met gemeente en andere partners in het sociaal domein zorgen zij dat inwoners gebruik kunnen maken van laagdrempelige ondersteuning en er wordt ingezet op preventie via bijvoorbeeld het jongerenwerk, taalstimulering, stratenaanpak en opvoedondersteuning.

We kopen zorg en ondersteuning in voor inwoners die dat nodig hebben. De inkoop wordt merendeels op regionaal niveau uitgevoerd en gaat over jeugdhulp, dagbesteding, beschermd wonen voor jeugdigen en ambulante begeleiding. In 2022 gaan we verder met het gelijktrekken van de looptijd van een aantal ingekochte producten, waardoor de regiogemeenten in de toekomst contracten gelijktijdig aan kunnen passen. Op het moment dat lokaal afgesloten overeenkomsten aflopen, onderzoeken we of we de inkoop regionaal kunnen beleggen om daarmee efficiency en kostenbesparing te realiseren. 

Wij gaan in 2022 samen met onze maatschappelijke partners verder met de uitvoering van ons lokale gezondheidsbeleid. De nadruk ligt in 2022 op de uitvoering van het Lokaal Preventieakkoord. Wij zetten ons hiermee in voor een veerkrachtige jeugd in Soest. Speerpunten in dit akkoord zijn self-efficacy (zelfeffectiviteit; het geloof in eigen kunnen om succesvol te zijn) gekoppeld aan roken en alcohol, gezond gewicht en sociale verbondenheid (een steunend sociaal netwerk). Wij leggen hierin nadrukkelijk een verbinding met het Lokaal Sportakkoord, dat zich voor een deel ook op de jeugd richt.

In 2022 willen we een JOGG-regisseur aanstellen om de verbinding tussen het Sportakkoord en het Preventieakkoord te realiseren, zodat een gezonde omgeving en een gezonde leefstijl op de agenda staat van ál het gemeentelijk beleid. Daarnaast zetten wij uiteraard de aanpak van eenzaamheid voort.

Het huidige contract met zorgaanbieders ondersteuning met noodzakelijk verblijf (beschermd wonen en maatschappelijke opvang) loopt af in december 2022. In 2022 bereiden we een nieuwe contractperiode voor, die op 1 januari 2023 in gaat. 

Tot en met 2021 werd bemoeizorg gefinancierd uit middelen van de centrumgemeente Amersfoort. Door de overstap van één van de in de regio samenwerkende gemeente naar een andere centrumgemeente heeft centrumgemeente Amersfoort minder financiële middelen. Daarom dragen we de kosten voor bemoeizorg per 2022 zelf. De exacte financiële consequenties worden op een later moment bekend. 

In 2021 is de Wet langdurige zorg (Wlz) opengesteld voor cliënten die langdurig beschermd wonen nodig hebben. In verband met achterstanden bij het CIZ (Centrum indicatiestelling zorg) is het aantal inwoners dat hiervan gebruik gaat maken nog niet bekend. De financiële gevolgen worden later bekend. 

Het abonnementstarief  Wmo maximeert de eigen bijdrage voor Wmo-voorzieningen en maakt het voor inwoners aantrekkelijk om ondersteuning en/of hulpmiddelen af te nemen van de gemeente in plaats van de reguliere markt (heeft een aanzuigende werking). De aanzuigende werking blijkt tot nu toe vooral bij aanvragen voor hulp bij het huishouden, vervoer en hulpmiddelen. Het demissionaire kabinet wil het abonnementstarief niet afschaffen. De VNG heeft dit onderwerp ingebracht in de besprekingen over een nieuwe regering. Voor 2022 zijn er vooralsnog geen wijzigingen bekend. De groei van huishoudelijke hulp die landelijk zichtbaar is, zien we ook Soest terug. Oorzaken hiervoor zijn de tariefswijziging, loon- en prijsontwikkeling, vergrijzing en de aanzuigende werking van het abonnementstarief. Deze verwachte toename hebben wij financieel vertaald in onze begroting.

Samen met de sociale basis kijken we hoe we de werkzaamheden kunnen bestendigen, zodat deze doorgaan als het project Smitsveen is afgerond in 2023. Een voorbeeld daarvan is preventie zoals opvoedondersteuning. Wij komen hierop terug in 2022. We gaan na of onze activiteiten van de afgelopen jaren hebben bijgedragen aan de gestelde doelen uit het Uitvoeringsplan Smitsveen. De tussenevaluatie uit 2020 is hierin belangrijk. In 2022 houden we oog voor wat werkt, wat de wijk wenst en wat verder nodig is om de leefbaarheid en veiligheid in Smitsveen in ieder geval op dit niveau te houden. 

De taken in het kader van de Wet verplichte Ggz zijn tot 2021 bij de GGD belegd. In 2020 was het aantal meldingen laag. We kiezen er daarom voor om de taken niet onder te brengen bij de gemeente, maar dit ook voor 2022 bij de GGD te houden. Voor de kosten ontvangen we Rijksmiddelen.